W audycji Polskiego Radia 24 „Kapitał i Praca” odbyła się dyskusja, w której poruszono kwestie niedostosowania oferty edukacyjnej do potrzeb polskiej gospodarki. Gośćmi audycji byli Sławomir Wittkowicz, Przewodniczący Wolnego Związku Zawodowego „Forum-Oświata”, Członek Prezydium Forum Związków Zawodowych oraz Krzysztof Ogorzałek Członek Zarządu Stowarzyszenia Inicjatywa Firm Rodzinnych.
Goście podjęli próbę odpowiedzi na pytanie, które pojawia się od wielu lat w przestrzeni publicznej: czy potrzebni są nam ludzie z konkretnym fachem w ręku, czy może bardziej humaniści. Pytanie to jednak wraz z przyspieszającą transformacją cyfrową nabiera nowego wymiaru.
Na pytanie prowadzącej audycję Anny Grabowskiej o słuszność tezy, że fach w ręku to jest coś co ustawia na całe życie, Sławomir Wittkowicz z WZZ „Forum-Oświata” odpowiedział, że w obecnych czasach nie można tego jednoznacznie stwierdzić. Według niego posiadanie konkretnych umiejętności jest szansą na możliwość zarobkowania, jednak w dobie dzisiejszych szybkich zmian społeczno-gospodarczych, konieczna jest też pewna elastyczność.
W dalszej części audycji zaproszeni goście podjęli próbę odpowiedzi na pytanie o powody braku specjalistów na rynku pracy.
Według Sławomira Wittkowicza z WZZ „Forum-Oświata” chodzi przede wszystkim o finansowanie systemu kształcenia zawodowego. W latach 90 ubiegłego wieku znacząco ograniczono ten model nauki właśnie ze względu na koszty ponoszone przez system. Sławomir Wittkowicz z WZZ „Forum-Oświata” wskazał również, że w modelu austriackim, czy niemieckiem państwo jest tylko jednym z elementów finansujących, a nauka zawodu finansowana jest głównie ze środków przedsiębiorców.
Krzysztof Ogorzałek Członek Zarządu Stowarzyszenia Inicjatywa Firm Rodzinnych wskazał dodatkowo na potrzebę stworzenia systemu, który zatrzymywałby fachowców w Polsce, jako przykład podał model brytyjski, w którym wykształcenie obywatela w określonym kierunku niesie pewne zobowiązania w postaci konieczności odpracowania pewnego czasu na terenie własnego państwa. Jednak w tym miejscu Sławomir Wittkowicza z WZZ „Forum-Oświata” odwołał się do Konstytucji, zgodnie z którą nauka w szkołach publicznych jest bezpłatna.
Prowadząca audycję wskazała na fakt, że drastycznie spada liczba osób planujących podjąć studia oraz zapytała czy w związku z tym zdaniem gości jest szansa na odbudowę kształcenia zawodowego.
Obaj zaproszeni goście zgodzili się co do tego, że wśród młodych ludzi wchodzących obecnie na rynek pracy można zaobserwować wiele zmian w stosunku do ich poprzedników.
Według Sławomira Wittkowicza z WZZ „Forum-Oświata” młodzi ludzie stawiają m.in. w swoich wyborach na równowagę między życiem prywatnym a zawodowym i cały system edukacji musi wziąć to pod uwagę.
Na koniec Sławomir Wittkowicz z WZZ „Forum-Oświata” poruszył bardzo ważną kwestię, że w szkolnictwie zawodowym są bardzo duże braki kadrowe oraz że korzysta ono od wielu lat z emerytowanych nauczycieli zawodów.
Przyciąganie młodych ludzi do tego zawodu wymaga podniesienia jego prestiżu, na co wskazał Krzysztof Ogorzałek Członek Zarządu Stowarzyszenia Inicjatywa Firm Rodzinnych oraz naprawy systemowych zaniechań w zakresie podwyżek płac w systemie edukacji i oświaty.
W dniu 21 października br. w Centrum Partnerstwa Społecznego „Dialog” odbyło się posiedzenie Prezydium i posiedzenie Plenarne Rady Dialogu Społecznego.
Podczas posiedzenia Prezydium Rady Dialogu Społecznego Minister Finansów, Pan Andrzej Domański przedstawił partnerom społecznym informację dotyczącą Ustawy o Radzie Fiskalnej. Poinformował partnerów społecznych, że Rada Fiskalna zacznie działać od 2026 r., a jej zadaniem będzie opiniowanie najważniejszych dokumentów budżetowych, w tym pod kątem zgodności z regułami fiskalnymi, a także roczne i wieloletnie prognozy makroekonomiczne. Rada zajmie się też m.in. średniookresowymi planami budżetowo-strukturalnymi i opiniowaniem zgodności ustawy budżetowej oraz średniookresowego planu budżetowo-strukturalnego z krajowymi i unijnymi regułami fiskalnymi. W zakres jej obowiązków wejdzie też ocena spójności i efektywności krajowych ram budżetowych. Rada będzie działać w siedmioosobowym składzie. Po jednym członku wskazywać będzie: Prezydent RP, kolegium NIK, sejmowa komisja właściwą do spraw budżetu, Minister Finansów, organizacje związkowe, organizacje pracodawców oraz samorządy. Pan Minister Domański podkreślił tym samym, iż dwóch spośród siedmiu członków Rady Fiskalnej wyznaczać będą reprezentatywni partnerzy społeczni.
Następnie, Prezydium RDS zdecydowało o skierowaniu do głosowania korespondencyjnego trzech uchwał: Uchwały nr 71 RDS w sprawie zatwierdzenia projektu planu finansowego Biura Rady na 2025 r., Uchwały nr 131 strony pracowników i strony pracodawców Rady Dialogu Społecznego w sprawie zaliczenia okresów krwiodawstwa do pracy górniczej i Uchwały nr 132 strony pracowników i strony pracodawców RDS w sprawie podjęcia prac nad nowelizacją ustawy o emeryturach pomostowych.
Porządek obrad posiedzenia Plenarnego RDS obejmował dyskusję o sytuacji w Poczcie Polskiej S.A.
W posiedzeniu RDS uczestniczyli przedstawiciele Forum Związków Zawodowych: Przewodnicząca FZZ, Wiceprzewodnicząca Rady Dialogu Społecznego p. Dorota Gardias oraz członkowie RDS z ramienia FZZ: P. Jan Przywoźny, P. Rafał Jankowski, P. Krzysztof Kisielewski i P. Marek Mnich. Sytuację w Poczcie Polskiej S.A. z ramienia FZZ referował Pan Mieczysław Knopik – Sekretarz Branży Łączności Forum Związków Zawodowych. W spotkaniu brała udział również Pani Małgorzata Domańska – Przewodnicząca Branży Łączności Forum Związków Zawodowych. Spotkaniu przewodniczyła P. Agnieszka Dziemianowicz-Bąk – Przewodnicząca Rady Dialogu Społecznego, Ministra Pracy Rodziny i Polityki Społecznej.
Forum Związków Zawodowych podczas dyskusji o sytuacji w Poczcie Polskiej S,A. reprezentował Pan Mieczysław Knopik – Sekretarz Branży Łączności Forum Związków Zawodowych. Pan Knopik powiedział, że brak dialogu przy podejmowaniu decyzji dotyczących Poczty Polskiej S.A. miał poważne konsekwencje, zarówno dla pracowników, jak i dla samej spółki. Przedstawiciel FZZ dodał, że Poczta Polska to przede wszystkim tradycja, a nie tylko biznes. Poczta Polska od 1946 roku, już w ramach przysposobienia wojskowego, odgrywała bardzo ważną rolę w społeczeństwie polskim. Zdaniem reprezentanta FZZ, Zarząd Polski Polskiej nie korzystał z doświadczeń pracowników Poczty Polskiej S.A., a to oni mają największe doświadczenie praktyczne, które mogło pomóc w rozwiązywaniu problemów spółki. Dodał, iż zakres problemów spółki jest rozległy, a w poszczególnych województwach występują różnego rodzaje problemy. Niekorzystanie z doświadczeń praktyków i brak dialogu z nimi jest czymś absolutnie niezrozumiałym. Pan Knopik zaapelował do Zarządu Poczty Polskiej S.A. o korzystanie z rad i doświadczeń działaczy związkowych. Powiedział, że pocztowcy przyszli na posiedzenie plenarne po to, aby walczyć o swoje miejsca pracy, a nie partykularne interesy. Dodał, że „jako związki zawodowe chcielibyśmy być postrzegani jako partnerzy, a nie jako zło konieczne, które funkcjonuje dzięki ustawie„.
Przewodnicząca Forum Związków Zawodowych, Pani Dorota Gardias zapytała Prezesa Spółki Poczta Polska S.A. czy metodą wartościowania stanowisk pracy w spółce Poczta Polska S.A. jest metoda UMEWAP 2000. Dodała, że wartościowanie stanowisk pracy tą metodą, w spółce wielobranżowej jest czasochłonne (trwa ponad rok). Zapytała o dalsze postępowanie Zarządu w zakresie wartościowania stanowisk pracy i wypowiadania układów zbiorowych pracy w spółce. Dodała, że nie będzie możliwe wartościowanie stanowisk pracy tą metodą w czasookresie półrocznym w wielobranżowej firmie.
Następne posiedzenie plenarne zaplanowane jest na listopad br.
W dniach 15-16 października 2023 r. odbyło się posiedzenie Komitetu Wykonawczego EKZZ.
Forum Związków Zawodowych reprezentował p. Jan Polaczek – stały członek Komitetu Wykonawczego EKZZ z ramienia Forum Związków Zawodowych.
I dzień spotkania 15 października 2024 r.
Na początku spotkania zatwierdzony został porządek obrad Komitetu Wykonawczego EKZZ.
Zatwierdzono też protokoły z ostatnich posiedzeń Komitetu Wykonawczego i Sterującego EKZZ:
Posiedzenie Komitetu Wykonawczego EKZZ poświęcone było ważnym i strategicznym kwestiom dla europejskiego ruchu związkowego. Członkowie Komitetu Wykonawczego EKZZ omówili nowy skład Komisji Europejskiej, a także raport Draghiego oraz wymienili się opiniami na temat strategii związków zawodowych na nową kadencję. Komitetowi Wykonawczemu zostały przedłożone rezolucje o strategicznym znaczeniu, w tym dotyczące polityki przemysłowej na rzecz wysokiej jakości miejsc pracy oraz nowych wieloletnich ram finansowych. W porządku obrad znalazł się też mandat do negocjacji w sprawie Europejskiego Paktu na rzecz Dialogu Społecznego. Komitet Wykonawczy zajął się również „unią energetyczną”, dyrektywą w sprawie zapobiegania zagrożeniom psychospołecznym oraz wyrokiem Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w sprawie dyrektywy w sprawie odpowiednich płac minimalnych w UE. Omówione zostały kolejne kroki w odniesieniu do walki ze skrajną prawicą. Komitet Wykonawczy dyskutował również o rocznym sprawozdaniu finansowym EKZZ za 2023 r., posiedzeniami statutowymi i konferencją śródokresową EKZZ. Ważnym punktem była składka afiliacyjna na rok 2025.
W kolejnej części posiedzenia dyskutowano o zmianach w ramach organów statutowych EKZZ oraz dokumencie pt. „Finanse EKZZ. Roczne sprawozdanie finansowe 2023: Bilans na dzień 31/12/2023 i rachunek zysków i strat na rok 2023”.
Sprawozdanie przedstawiła p. Esther Lynch – Sekretarz Generalna EKZZ.
Zgodnie z art. 31 Statutu EKZZ, Komitet Wykonawczy zatwierdza roczne sprawozdanie finansowego za 2023 r. i udziela absolutorium Sekretarzowi Generalnemu.
Łączne wydatki EKZZ wyniosły 10 912 015,45 EUR (zatwierdzony budżet 10 627 600,00 EUR + 389 456,80 EUR), a łączne wpływy wyniosły 10 235 326,78 EUR (zatwierdzony budżet 9 731 600,00 EUR). Wynik z działalności EKZZ wyniósł 676 688,67 EUR (strata roku finansowego). To o 219 311,33 EUR mniej niż szacowano.
W 2023 r. wystawił faktury z tytułu składek afiliacyjnych na łączną kwotę 7 730 267,50 EUR, obliczoną zgodnie z decyzją Komitetu Wykonawczego z dnia 27-28 października 2022 r. Na dzień bilansowy 31/12/2023 EKZZ miał trudności z pobraniem składek afiliacyjnych od następujących organizacji: CMTU, LDF, USDA, FOR.U.M. i KSS/CFTUM na łączną kwotę 12 604,50 EUR. Komitet Wykonawczy w dniach 06-07 grudnia 2022 r. (punkt 6 porządku obrad EC254) podjął decyzję o zniesieniu składek afiliacyjnych w 2023 r. dla obu ukraińskich organizacji, co stanowiło kwotę 27 563 EUR dla FPU i kwotę 9 594 EUR dla KVPU. Komitet Wykonawczy w dniach 30-31 marca 2023 r. podjął decyzję o przyznaniu CNSM rabatu w wysokości 50%. Łączna kwota rabatu wyniosła 7 875,50 EUR. W 2023 r. do EKZZ nie przystąpili żadni nowi członkowie.
Kampania na rzecz podwyżek płac została sfinansowana przez organizacje członkowskie i federacje. W latach 2017 i 2018 EKZZ wystawił faktury na łączną kwotę 282 083,47 EUR i lącznie wydał 202 998,87 EUR. Kwota 79 084,60 EUR nie została wykorzystana. Komitet Wykonawczy na posiedzeniu w dniach 27-28 czerwca 2019 r. podjął decyzję o przeniesieniu tej kwoty na rok 2020 i wykorzystaniu jej na kampanię dot. Układów zbiorowych. Na kampanię dotyczącą układów zbiorowych w 2020 r. wykorzystano jedynie 4 235,00 EUR. Saldo w wysokości 74 849,60 EUR zostało przeniesione na następny rok – 2021. W 2021 r. EKZZ wykorzystał na kampanię łączną kwotę 7 543,41 EUR. Saldo w wysokości 67 306,19 EUR zostało przeniesione na następny rok, 2022. Komitet Wykonawczy w dniach 8-9 grudnia 2021 r. podjął decyzję o wykorzystaniu pozostałych środków na „platformę petycji”. W 2022 r. wykorzystał łącznie 12 922,80 EUR na „platformę petycji”. W 2023 r. wykorzystano kwotę 6 606,60 EUR. Saldo w wysokości 47 776,79 EUR zostało przeniesione na następny rok, 2024 (dochód odroczony).
Całkowity koszt Kongresu statutowego w 2023 r. w dniach 23-26 maja 2023 r. W Berlinie wyniósł 1 040 102,07 EUR. EKZZ wykorzystał dostępne rezerwy na kwotę 800 000,00 EUR. Audytorzy wybrani przez Kongres przedłożyli sprawozdanie z audytu w dniu 13.09.2024 r. KW EKZZ udzielił absolutorium Sekretarzowi Generalnemu i zatwierdził sprawozdanie.
Następnie przedstawiono roczne składki afiliacyjne organizacji związkowych na rok 2025.
Budżet na 2025 r. zostanie przedłożony do przyjęcia na posiedzeniu Komitetu Wykonawczego w dniach 10-11 grudnia 2025 r.
Finanse EKZZ: 2025 składki afiliacyjne
Poniższe 22 organizacje członkowskie mają zaległości składkowe (sytuacja na dzień 19/09/2024):
Zaległości jednej płatności:
TURK-SEN, CFDT, ADEDY, CMTU, TRAVAIL SUISSE, PODKREPA, LIGA (50%), NSZZ SOLIDARNOŚĆ, CARTEL ALFA, BNS, UNSA, CGSLB-ACLVB, SSSH-UATUC, USL i GTUC.
Zaległości w dwóch lub więcej płatnościach:
UGT-P, CNSLR-FRATIA, HAK-IS, LDF, USDA, FOR.U.M (Malta) i KSS-CFTUM.
Łączna zaległa kwota wynosi 280 414,75 EUR.
Te organizacje członkowskie otrzymały jedno lub więcej upomnień.
Utrzymanie obecnych „współczynników solidarności”:
Organizacje członkowskie są podzielone na 3 grupy:
Członkowie grupy I:
Andora (USDA), Austria (ÖGB), Belgia (CGSLB, FGTB/ABVV i CSC/ACV), Cypr (TURK-SEN, DEOK i SEK), Dania (AKADEMIKERNE i FH), Finlandia (STTK, AKAVA i SAK), Francja (CFTC, UNSA, CGT, FO i CFDT), Niemcy (DGB), Islandia (BSRB, ASI i BHM), Irlandia (ICTU), Włochy (UIL, CISL i CGIL), Liechtenstein (LANV), Luksemburg (LCGB i OGB-L), Malta (FORUM, CMTU i GWU), Norwegia (YS, UNIO i LO-N), San Marino (CSDL, CDLS i USL), Hiszpania (USO, STV-ELA, UGT-E i CCOO), Szwecja (SACO, TCO i LO-S), Szwajcaria (TRAVAIL-SUISSE i SGB-USS), Holandia (VCP, CNV i FNV) i Wielka Brytania (TUC);
Członkowie grupy II:
Chorwacja (UATUC/SSSH, MATICA i NHS), Czechy (CMKOS), Estonia (TALO i EAKL), Grecja (ADEDY i GSEE), Węgry (MOSZ, ESZT, SZEF, LIGA i MASZSZ), Łotwa (LBAS), Litwa (LDF, LPSS/LDS i LPSK/LTUC), Polska (FZZ, OPZZ i NSZZ SOLIDARNOŚĆ), Portugalia (CGTP-IN i UGT-P), Republika Słowacka (KOZSR) i Słowenia (ZSSS-AFTUS);
Członkowie grupy III:
Bułgaria (PODKREPA i CITUB), Gruzja (GTUC), Czarnogóra (UFTUM/USSCG), Republika Macedonii Północnej, Mołdawia (CNSM), Rumunia (CSDR, BNS, CNSLR-FRATIA i CARTEL ALFA), Serbia (NEZAVISNOST i CATUS), Turcja (KESK, DISK, HAK-IS i TURK-IS) oraz Ukraina (KVPU i FPU).
Nastąpił spadek liczby członków EKZZ z 38 508 141 w 2024 r. do 38 259 320 w 2025 r., co oznacza spadek o 248 821 członków (-0,65%).
Składki na 2025 r. zostaną obliczone na podstawie średniej deklarowanych składek członkowskich za lata 2022, 2023, 2024 i 2025. Czteroletnia średnia krocząca wynosi 39 854 845 członków.
FPU i KVPU zwróciły się z wnioskiem o zwolnienie z opłat za członkostwo w 2025 roku. Komitet Wykonawczy na posiedzeniu w dniach 15-16.10.2024 r. podjął decyzję o zwolnieniu obu ukraińskich organizacji członkowskich z opłat za członkostwo w 2025 roku. Stanowi to kwotę 30 319,00 EUR dla FPU i 9 634,00 EUR dla KVPU.
Zgodnie z art. 28 Statutu EKZZ opłaty będą płatne w euro, co pół roku przed 31.01.2025 r. i 31.07.2025 r.
Należy zauważyć, że dochód EKZZ (pozycja „składki afiliacyjne”) w 2025 r. wzrośnie o 61 251,50 EUR, z 7 956 420,50 EUR do 8 017 672,00 EUR.
Następnie odbyła się dyskusja strategiczna: Nowa Komisja Europejska i ocena raportu Draghiego – Strategie związków zawodowych dla nowego mandatu instytucjonalnego.
Związki zawodowe w Europie mają dziś do czynienia z zupełnie innym kontekstem politycznym i instytucjonalnym niż jeszcze kilka lat temu. Proponowany przez przewodniczącą KE Ursulę von der Leyen skład kolegium komisarzy wzmacnia negatywne zmiany w zakresie nierównowagi politycznej.
W międzyczasie opublikowano raport Draghiego, który miał mieć wpływ na agendę polityczną UE. Zawiera on potwierdzenie potrzeby ambitnej europejskiej strategii przemysłowej i zwiększenia inwestycji, a co ważne, uznaje, że promowanie konkurencyjności nie powinno opierać się na „represjach płacowych w celu obniżenia względnych kosztów”. Zalecenia dotyczące inwestycji są jednak zachowawcze, a w raporcie brakuje ważnych propozycji potrzebnych do urzeczywistnienia sprawiedliwej transformacji i zapewnienia wysokiej jakości miejsc pracy w każdym sektorze i regionie. Zawiera również pewne negatywne zalecenia polityczne w ramach programu deregulacji.
Europejski ruch związkowy – będący zbiorowym reprezentantem ludzi pracy i milionów członków związków zawodowych w całej Europie – jest najważniejszą postępową siłą na rzecz zmian na poziomie europejskim. Kluczowe znaczenie ma dla EKZZ ocena nowej sytuacji, wyzwań i możliwości, jakie ona stwarza, w celu wytyczenia drogi naprzód, aby wywalczyć sprawiedliwy układ dla pracowników w nadchodzących latach.
Raport Mario Draghiego na temat przyszłości europejskiej konkurencyjności został opublikowany 9 września 2024 r. Biorąc pod uwagę znaczenie tego raportu, EKZZ i podmioty stowarzyszone aktywnie wpływały na jego treść i zalecenia, w tym spotykając się z Mario Draghim podczas marcowego posiedzenia Komitetu Wykonawczego i przekazując mu analizy i zalecenia związków zawodowych.
Raport uznaje obecny kryzys braku inwestycji i zaleca dodatkowe inwestycje w wysokości ponad 800 miliardów euro rocznie. W raporcie podkreślono również potrzebę wzmocnienia inwestycji publicznych i zdolności wydatkowej UE, w tym poprzez instrument finansowany przez UE z wykorzystaniem papierów wartościowych. Raport jest jasny w kwestii potrzeb finansowych, ale niejednoznaczny w kwestii strategii finansowania, opierając się głównie na rynkach finansowych. Podczas gdy EKZZ zgadza się z ogólnym przesłaniem dotyczącym potrzeby znaczących inwestycji na poziomie europejskim i ambitnej polityki przemysłowej, nie zgadza się ze wszystkimi zaleceniami politycznymi – niektóre z nich mogą stanowić zagrożenie dla praw pracowniczych.
Zalecenia zawarte w raporcie w odniesieniu do potrzeby inwestycji i ambitnej europejskiej polityki przemysłowej powinny stanowić punkt zwrotny w podejściu UE, jednak dotychczasowa reakcja nie docenia pilności i skali działań potrzebnych na szczeblu UE. EKZZ apeluje o ambitną europejską politykę przemysłową ze znaczącymi inwestycjami, które wspierają dobro wspólne i innowacje oraz zapewnia wysokiej jakości miejsca pracy i postęp społeczny, w oparciu o silne usługi publiczne, ochronę socjalną, mieszkalnictwo, transport i opiekę nad dziećmi. Kluczowe znaczenie ma powstrzymanie utraty miejsc pracy, a wobec braku wiarygodnego planu przemysłowego uzgodnionego przez związki zawodowe, wezwanie do moratorium na zamykanie i zwalnianie przedsiębiorstw jest więcej niż uzasadnione. Nieudana polityka oszczędnościowa musi zostać odrzucona, a zamiast tego UE musi ustanowić właściwy zestaw inwestycji, w tym ambitne wspólne narzędzia inwestycyjne, opracować progresywną politykę podatkową i zapewnić państwom członkowskim niezbędne pole manewru do finansowania inwestycji w politykę przemysłową, usługi publiczne i sprawiedliwą transformację. Pomimo tego, że w raporcie nie określono środków legislacyjnych niezbędnych do zapewnienia wysokiej jakości miejsc pracy i postępu społecznego, EKZZ intensyfikuje działania i domaga się od instytucji UE przedstawienia inicjatyw legislacyjnych nakreślonych w Manifeście EKZZ na rzecz sprawiedliwego ładu dla pracowników. EKZZ przygotowuje się również na ponowne pojawienie się programu deregulacji, w szczególności wezwania UE do „samoograniczenia”. Takie podejście może potencjalnie podważyć podstawowe prawa. EKZZ będzie stanowczo sprzeciwiać się wszelkim inicjatywom, które podważają prawa i standardy pracowników. Przepisy ochronne zapewniają równe szanse oraz odporną, wysokiej jakości i przyszłościową gospodarkę opartą na innowacjach i nie powinny być uważane za czynnik ograniczający konkurencyjność.
Przewodnicząca Komisji Ursula von der Leyen zawarła odniesienia do wdrożenia kilku zaleceń zawartych w raporcie Draghiego w listach do desygnowanych komisarzy. Dlatego bardzo ważne jest, aby EKZZ przedstawiła swoje zalecenia w celu poinformowania o zbliżającej się dyskusji z desygnowanymi komisarzami na temat realizacji różnych propozycji zawartych w raporcie.
Istotne jest, aby związki zawodowe były zaangażowane od samego początku. EKZZ wezwała przewodniczącą Komisji Ursulę von der Leyen do powołania grupy roboczej wysokiego szczebla partnerów społecznych ds. sposobu realizacji polityki przemysłowej UE na rzecz wysokiej jakości miejsc pracy wraz z innymi zaleceniami zawartymi w raporcie.
Propozycja składu kolegium komisarzy została ogłoszona przez przewodniczącą Komisji Ursulę von der Leyen w dniu 17 września br.
Proponowane kolegium komisarzy składa się z przewodniczącego Komisji, 6 wiceprzewodniczących wykonawczych i 20 komisarzy. Skład polityczny kolegium jest następujący: 15 członków z ramienia EPL (w tym Przewodniczący Komisji), 5 z ramienia ALDE/Renew Europe, 4 z ramienia PES/S&D, 1 z ramienia ECR, 1 z ramienia Patriotów dla Europy, 1 niezależny (niezwiązany z europejską partią/grupą polityczną). Skład kolegium pod względem płci przedstawia się następująco: 16 mężczyzn, 11 kobiet.
Po raz pierwszy od lat 70. nie ma konkretnego komisarza, którego tytuł odnosi się do zatrudnienia i spraw społecznych (lub miejsc pracy i praw socjalnych).
W kolejnym punkcie odbyła się dyskusja strategiczna pt. „Nowa Komisja Europejska i ocena raportu Draghiego – Strategie związków zawodowych dla nowego mandatu instytucjonalnego”,
Roxan Mînzatu (Rumunia, PES/S&D) będzie odpowiedzialna „za portfolio umiejętności i edukacji, wysokiej jakości miejsc pracy i praw socjalnych”.
Skład portfela i pisma dotyczące misji podkreślają kilka przypadków pokrywania się kompetencji komisarzy, a także wysoki stopień centralizacji i silną kontrolę von der Leyen nad kolegium. Wszystkie pisma dotyczące misji odnoszą się do potrzeby czerpania z Raportu Letty, Raportu Draghiego Raportu Niinistö oraz Raportu w sprawie strategicznego dialogu na temat przyszłości rolnictwa UE. Kilka propozycji i zaleceń zawartych w Raporcie Draghiego znalazło się już w listach z misji.
Wszystkie pisma dotyczące misji odnoszą się również do potrzeby „zapewnienia, że przepisy są dostosowane do celu i koncentrują się na zmniejszeniu obciążeń administracyjnych i uproszczeniu prawodawstwa”, do „testu warunków skrajnych dorobku prawnego UE”, zmniejszenia wymogów dotyczących sprawozdawczości i zapewnienia „nowej kontroli MŚP i konkurencyjności”. Oczywiste jest, że będzie to pole do walki w tej kadencji, a EKZZ już wezwała przewodniczącego Komisji do wyjaśnienia, że podejście i inicjatywy w zakresie lepszych uregulowań prawnych nie doprowadzą do obniżenia praw i standardów zatrudnienia, ani nie stworzą przeszkód dla inicjatyw legislacyjnych niezbędnych do zapewnienia lepszych warunków pracy i życia.
Listy misyjne zawierają również konkretne propozycje, którym należy się sprzeciwić, jeśli grożą one podważeniem praw związków zawodowych i praw pracowniczych, takie jak „ogólnounijny status prawny […], przybierający formę 28. systemu, aby umożliwić firmom korzystanie z prostszego, zharmonizowanego zestawu przepisów”. Ponadto, pisma z misji osłabiają zobowiązanie podjęte przez von der Leyen w 2019 r., aby zawsze śledzić sprawozdania legislacyjne Parlamentu Europejskiego. Biorąc pod uwagę postępy, jakie ruch związkowy był w stanie osiągnąć dzięki Parlamentowi Europejskiemu i jego sprawozdaniom legislacyjnym (np. dyrektywa w sprawie pracy platformowej, rewizja dyrektywy w sprawie ERZ, dyrektywa w sprawie sprawiedliwego stażu…), bardzo ważne jest, aby bronić prerogatyw PE w tym obszarze.
Ponadto EKZZ wystosowała pismo do przewodniczącej Komisji von der Leyen po ogłoszeniu proponowanego składu kolegium komisarzy, w którym przedstawiła kluczowe żądania EKZZ wobec Komisji:
W tej sytuacji jeszcze ważniejsze jest zapewnienie postępów w tworzeniu Intergrupy Związków Zawodowych. W tym celu bardzo ważne jest wsparcie wszystkich oddziałów.
Już na podstawie tych pierwszych kroków widać, że – zgodnie z oczekiwaniami – praca europejskiego ruchu związkowego wobec Komisji Europejskiej będzie w tej kadencji większym wyzwaniem i będzie wymagała dodatkowej mobilizacji. Mobilizacja związków zawodowych i ludzi pracy będzie niezbędna, aby naciskać na pozytywne inicjatywy mające na celu zapewnienie wysokiej jakości miejsc pracy i powstrzymanie inicjatyw, które zaszkodziłyby ludziom pracy i związkom zawodowym.
Oprócz Komisji Europejskiej należy zauważyć, że również skład nowego Parlamentu Europejskiego jest bardziej „negatywny” dla związków zawodowych.
Centrum Parlamentu Europejskiego przesunęło się w prawo w porównaniu z poprzednią kadencją, nie tylko z powodu wzrostu liczby partii skrajnie prawicowych, Centrum Parlamentu Europejskiego przesunęło się na prawo w porównaniu z poprzednią kadencją, nie tylko z powodu wzrostu liczby skrajnie prawicowych partii, ale także z powodu spadku liczby miejsc dla połączonych sił S&D, Zielonych i Grupy Lewicy oraz z powodu bardziej konserwatywnego nastawienia politycznego Grupy EPL, zwiększona obecność skrajnie prawicowych eurodeputowanych w Parlamencie Europejskim może ułatwić ataki na związki zawodowe (które skrajnie prawicowe grupy często przedstawiają jako „elity”) oraz na prawa pracownicze i związkowe. Zdarzyło się to w kontekście krajowym, gdy skrajna prawica zwiększyła swoją władzę.
W tych trudniejszych ramach instytucjonalnych wdrażane będą nowe zasady zarządzania gospodarczego. Istnieje wyraźne ryzyko nowej fali polityki oszczędności, która ograniczy inwestycje, osłabi postęp społeczny i wywrze presję na usługi publiczne, systemy emerytalne, negocjacje zbiorowe i płace. Ruch związkowy musi być gotowy do mobilizacji w celu przeciwdziałania decyzjom i środkom oszczędnościowym.
Nowa sytuacja polityczna stawia przed związkami zawodowymi znaczące wyzwania, ale także ważne możliwości. Biorąc pod uwagę tę nową sytuację, należy ocenić, jak będzie wyglądał sukces europejskiego ruchu związkowego w najbliższych latach i jak można go osiągnąć.
Ocena trudności nie oznacza rezygnacji z celów i ambicji EKZZ. EKZZ będzie nadal mobilizować i wzywać do inicjatyw legislacyjnych w celu zapewnienia wysokiej jakości miejsc pracy, zgodnie z Manifestem EKZZ na rzecz sprawiedliwego ładu dla pracowników. W tej kadencji pojawią się nowe inicjatywy legislacyjne.
Projekt odpowiedzi EKZZ na raport Mario Draghiego w sprawie przyszłości europejskiej konkurencyjności
Raport Mario Draghiego na temat przyszłości europejskiej konkurencyjności został opublikowany 9 września 2024 roku.
Biorąc pod uwagę znaczenie tego raportu, EKZZ i podmioty stowarzyszone aktywnie wpłynęły na jego wynik, w tym spotykając się z Mario Draghim podczas posiedzenia Komitetu Wykonawczego w marcu oraz przekazując mu analizy i zalecenia związków zawodowych (w tym wkład EKZZ do raportu Draghiego w sprawie przyszłości europejskiej konkurencyjności).
Podczas gdy EKZZ zgadza się z ogólnym przesłaniem dotyczącym potrzeby znaczących inwestycji na poziomie europejskim i ambitnej polityki przemysłowej, nie zgadza się ze wszystkimi zaleceniami politycznymi, a niektóre z nich mogą stanowić zagrożenie dla praw pracowniczych.
Kluczowe przesłania
Dialog społeczny jest kluczowym elementem europejskiej konkurencyjności, co zostało również uznane w Deklaracji z Val Duchesse w sprawie europejskiego dialogu społecznego. W związku z tym EKZZ wezwał przewodniczącą KE Ursulę von der Leyen do powołania grupy roboczej wysokiego szczebla partnerów społecznych w celu opracowania polityki przemysłowej UE na rzecz wysokiej jakości miejsc pracy wraz z innymi zaleceniami zawartymi w raporcie.
Kluczowe dla UE jest przedstawienie propozycji legislacyjnych niezbędnych do zapewnienia wysokiej jakości miejsc pracy, w oparciu o Deklarację z La Hulpe w sprawie przyszłości Europejskiego Filaru Praw Socjalnych. Propozycje te są zawarte w Manifeście EKZZ na rzecz sprawiedliwego ładu dla pracowników, programie, który identyfikuje demokratycznie wybrane priorytety ludzi pracy i ich związków zawodowych. Obejmują one między innymi:
Pozytywne jest to, że w raporcie wspomina się o uwarunkowaniach społecznych w odniesieniu do pomocy państwa i finansowania dla przedsiębiorstw, nawet jeśli ograniczają się one do umiejętności, przekwalifikowania i opieki nad dziećmi: „UE mogłaby rozważyć włączenie konkretnych warunków społecznych do finansowania UE w niektórych sektorach lub dla przedsiębiorstw, takich jak plany opieki nad dziećmi”.
Inwestycje nie mogą stanowić czeku in blanco, jeśli chodzi o prawa pracownicze i warunki pracy. EKZZ ponowił swój apel o uwzględnienie uwarunkowań społecznych we wszystkich funduszach publicznych, pomocy państwa i wsparciu dla przedsiębiorstw, a także uwarunkowań środowiskowych i podatkowych.
Raport koncentruje się również na roli, jaką procedury zamówień publicznych mogą odegrać we wspieraniu produktów i usług UE oraz przyczyniać się do innowacji i skutecznej polityki przemysłowej. Raport nie podkreśla jednak zdaniem EKZZ potrzeby rewizji dyrektyw dotyczących zamówień publicznych w celu zapewnienia promocji negocjacji zbiorowych i wysokiej jakości miejsc pracy.
EKZZ ponowił swój apel do instytucji UE o rewizję dyrektyw UE w sprawie zamówień publicznych w celu zapewnienia, że pieniądze publiczne trafiają do organizacji, które szanują prawa pracownicze i związkowe, które negocjują ze związkami zawodowymi i których pracownicy są objęci układami zbiorowymi.
Raport wskazuje, że UE nie ma wspólnej metodologii oceny obciążeń regulacyjnych europejskich przedsiębiorstw, dlatego zaleca, aby „taką metodologię stosować do wszystkich nowych przepisów i przyjmować ją współprawodawcy przy zmianie przepisów. Zaleca również dodanie nowego standardowego wymogu w artykule dotyczącym transpozycji dyrektyw, wymagającego od państw członkowskich systematycznej oceny nowych przepisów przy użyciu tej samej metodologii, co instytucje UE. Jednocześnie należy wzmocnić Grupę Zadaniową ds. Egzekwowania Przepisów Jednolitego Rynku (SMET) i skupić się na ocenie i rozwiązywaniu przypadków nieprawidłowej transpozycji i transpozycji przekraczającej wymogi dyrektyw UE. Wreszcie należy usprawnić i połączyć organy wdrażające i egzekucyjne w państwach członkowskich”. Ograniczenie procesu legislacyjnego UE do ilościowego wykonywania obciążeń i kosztów dla przedsiębiorstw wyprzedza, a nie informuje o procesie demokratycznym, i tym samym lekceważy zalety wysokiej jakości przepisów jako długoterminowej inwestycji w naszą wspólną przyszłość. Interesów biznesu nie można stawiać na równi z interesem ogólnym, który obejmuje również interesy np. pracowników, konsumentów, środowiska i społeczeństwa.
II dzień posiedzenia – 16 października 2024 r.
W kolejnej części dyskusji poruszono kwestię Europejskiej Polityki Przemysłowej na rzecz wysokiej jakości miejsc pracy ( oraz odczytano i przegłosowano projekt rezolucji).
EKZZ uznał, że potrzebna jest silna rola państwa i władz publicznych, aby aktywnie kształtować transformację, interweniować w sprawy gospodarcze i zapewniać postęp społeczny, wysokiej jakości miejsca pracy i zrównoważoną działalność gospodarczą. UE i rządy krajowe muszą odgrywać większą rolę w wyposażaniu przemysłu w narzędzia umożliwiające sprostanie wyzwaniom związanym z dekarbonizacją. W miarę jak emisje klimatyczne stają się coraz trudniejsze do ograniczenia, mamy do dyspozycji ograniczone emisje dwutlenku węgla. Ponadto, ponieważ zasoby są coraz bardziej ograniczone, musimy zdecydować, jak najlepiej je wykorzystać. Celem państwa i sektora publicznego powinno być zapewnienie, że podejmujemy się zadań, które odpowiadają potrzebom materialnym, społecznym i jakości życia obywateli.
Sektor publiczny jest integralną częścią naszej polityki przemysłowej: solidna europejska polityka przemysłowa musi opierać się na prężnych i dobrze wyposażonych usługach publicznych i administracji publicznej. Inspektoraty pracy, administracje podatkowe, agencje ochrony środowiska i agencje wydające zezwolenia będą wymagały większych zasobów, aby odpowiedzieć na potrzeby przemysłu.
EKZZ stwierdził, że polityka przemysłowa musi być wspierana inwestycjami o skali niezbędnej do sprostania wyzwaniom. Jak zauważył Mario Draghi i wiele innych osób, inwestycje zaproponowane do tej pory przez instytucje europejskie w celu wsparcia polityki przemysłowej są niewystarczające. Obecnie Chiny, Indie i Stany Zjednoczone znacząco zwiększają swoje zdolności w zakresie odnawialnych źródeł energii i inwestują na dużą skalę w badania i innowacje. Luka finansowa między Europą a Stanami Zjednoczonymi pod względem inwestycji wynosi równowartość pół biliona euro rocznie. Chińskie dotacje dla branż o zerowym zużyciu energii netto są dwukrotnie wyższe niż w UE w stosunku do PKB, co zakłóca rynek i pozwala Chinom zdominować kluczowe technologie. Obecne ograniczenia UE dotyczące zaciągania pożyczek dodatkowo ograniczają zdolność państw członkowskich o wyższym zadłużeniu i deficycie do zaspokojenia potrzeb w zakresie wydatków ekologicznych.
EKZZ postuluje „politykę przemysłową dla całej Europy” – UE, a także Norwegii, Szwajcarii, Wielkiej Brytanii i państw przystępujących do UE. Niezależnie od przyszłych stosunków Wielkiej Brytanii z UE, ważne jest, aby prawa pracownicze nabyte w ciągu ponad 50 lat członkostwa w UE nie zostały utracone dla pracowników brytyjskich po Brexicie. Albania, Bośnia i Hercegowina, Gruzja, Mołdawia, Czarnogóra, Macedonia Północna, Serbia, Turcja i Ukraina znajdują się na różnych etapach procesu akcesyjnego do UE. Ważne jest, aby w pełni przestrzegały one dorobku prawnego UE w dziedzinie społecznej i wzmocniły dialog społeczny przed zakończeniem procesu akcesyjnego. Obejmuje to koniecznie pełne poszanowanie roli związków zawodowych oraz praw pracowników i związków zawodowych. Musi to być kluczowy punkt procesu rozszerzenia i dyskusji.
Następnie dyskutowano punkt „Priorytety EKZZ dotyczące budżetu UE po roku 2027 i kolejnych wieloletnich ram finansowych UE”.
Biorąc pod uwagę znaczące zagrożenia geopolityczne i zagrożenia zewnętrzne, istotne jest według EKZZ, aby budżet UE zapewniał jedność UE w stawianiu czoła wyzwaniom związanym z postępem społecznym i zmniejszaniem nierówności między państwami członkowskimi. W latach 2024-2029 UE i jej państwa członkowskie muszą zabezpieczyć dodatkowe zasoby, aby wzmocnić spójność terytorialną, regionalną i społeczną, zapewniając wysokiej jakości miejsca pracy i sprawiedliwą transformację naszych społeczeństw. Będzie to wymagało zwiększonego i lepiej dostosowanego budżetu UE oraz finansowanego przez UE instrumentu inwestycyjnego przeznaczonego na rozwój zasobów i infrastruktury społecznej i środowiskowej.
Otwarta gospodarka strategiczna wyznacza nowe wspólne cele dla UE, wspierane przez wieloletnie ramy finansowe, których skala wymaga zwiększenia zasobów. Należy jednak również przeznaczyć dalsze środki na zachowanie praw, spójności i solidarności, zgodnie z EPSR i deklaracją z La Hulpe, aby zrównoważyć ryzyko nierówności w miarę pogłębiania się rynku wewnętrznego.
EKZZ chce wnieść wkład w dyskusje instytucjonalne i przewidywać rozwój polityki w zakresie budżetu UE po 2027 r., poprzez terminowe wyznaczanie kamieni milowych dla związków zawodowych przed nową Komisją.
Kolejnym istotnym punktem posiedzenia była dyskusja dotycząca Unii Energetycznej – podejmowanie zdecydowanych działań w celu ochrony przemysłu, gospodarstw domowych i tworzenia wysokiej jakości miejsc pracy.
Obecna rewizja projektu unijnego rynku energii elektrycznej jest według EKZZ niewykorzystaną szansą. EKZZ uważa, że nie odnosi się ona do głównych przyczyn wysokich cen energii, nadal pozwalając, aby koszty paliw kopalnych ustalały stawki za energię elektryczną i umożliwiając nadmierne zyski przedsiębiorstwom energetycznym. EKZZ zaapelował aby pilnie odejść od ram liberalizacji i traktować energię jako dobro publiczne. Silniejsze regulacje zapobiegające spekulacjom rynkowym, wspierające własność publiczną i długoterminowe inwestycje w energię odnawialną są niezbędne do ochrony pracowników, przemysłu i gospodarstw domowych oraz do osiągnięcia neutralności klimatycznej.
Przeprowadzona przez UE w grudniu 2023 r. ocena projektów zaktualizowanych krajowych planów gospodarowania energią wykazała, że większość planów nie uwzględnia społecznych skutków transformacji, z niewielką dyskusją lub polityką dotyczącą dystrybucji dochodów, tworzenia i utraty miejsc pracy oraz ubóstwa energetycznego.
Fundusze EKZZ podkreślają kluczową rolę regulacji Unii Energetycznej w zapewnianiu bezpieczeństwa energetycznego, promowaniu uczciwych cen energii i przechodzeniu na zrównoważone źródła energii.
Wysokie i niestabilne ceny energii oraz niedobór odnawialnych źródeł energii mają bezpośredni wpływ na koszty produkcji i konkurencyjność. Niedawny kryzys energetyczny, zaostrzony przez napięcia geopolityczne, ujawnił podatność europejskiego przemysłu i MŚP na wstrząsy zewnętrzne. Aby chronić miejsca pracy i utrzymać konkurencyjność, EKZZ wezwał do priorytetowego potraktowania przystępnej cenowo, niezawodnej i czystej energii w rozporządzeniu w sprawie unii energetycznej.
Koszty energii znacząco wpływają na standard życia gospodarstw domowych. Ubóstwo energetyczne, spowodowane wysokimi kosztami energii elektrycznej i ogrzewania, pozostaje palącym problemem. Unia Energetyczna musi zapewnić, że energia jest przystępna cenowo dla wszystkich, w szczególności poprzez ochronę najsłabszych grup społecznych i zakaz odłączania od sieci z powodu niezdolności do zapłaty. Wdrożenie rygorystycznej kontroli cen i wspieranie działań na rzecz efektywności energetycznej ma zasadnicze znaczenie dla zmniejszenia obciążeń finansowych i promowania sprawiedliwości społecznej.
W związku z tym rozporządzenie stanowi według EKZZ okazję do pogłębienia dialogu społecznego na temat Euratomu, zwiększenia bezpieczeństwa jądrowego i ochrony materiałów i instalacji jądrowych dzięki bardziej rygorystycznym przepisom oraz zwiększenia inwestycji publicznych ze szczególnym uwzględnieniem BHP dla pracowników narażonych na promieniowanie. Transformacji nie można pozostawić samemu rynkowi. Rządy muszą ją regulować i nią zarządzać, aby zapewnić stabilne dostawy energii, ceny oraz bezpieczeństwo infrastruktury i pracowników. EKZZ poparł zastąpienie systemu cen krańcowych podejściem opartym na kosztach zagregowanych, opartym na rzeczywistych kosztach produkcji i obniżeniu kosztów kapitałowych dla zdekarbonizowanej energii poprzez inwestycje publiczne. Ceny energii elektrycznej według EKZZ muszą być oddzielone od cen gazu i dostosowane do rzeczywistych kosztów produkcji i zaopatrzenia. Przyszła zmienność wymaga zbadania modeli regulowanych cen energii.
EKZZ wezwał do skoordynowanych działań UE, w tym utworzenia Europejskiej Agencji Energetycznej, angażującej partnerów społecznych i współpracującej z istniejącymi agencjami UE, takimi jak ELA, w celu zapewnienia koordynacji, bezstronnych danych i zaleceń politycznych. Bez wspólnego rozwiązania rynkowi UE grozi fragmentacja i rosnące nierówności między krajami, co sprawia, że niezbędne jest zapobieganie nieuczciwej konkurencji przy subsydiowaniu cen energii dla przedsiębiorstw.
Zbliżające się negocjacje w sprawie przeglądu rozporządzenia w sprawie unii energetycznej w 2025 r. stanowią okazję do skoncentrowania się EKZZ w walce na rzecz niezawodnej, przystępnej cenowo i czystej energii. EKZZ opowiedział się za:
Wymogami prawnymi wiążącymi cele sprawiedliwej transformacji w krajowych planach energetycznych i klimatycznych, zapewniając, że państwa oceniają wpływ na rynek pracy. Obejmuje to ochronę socjalną, programy przekwalifikowania i inwestycje w wysokiej jakości miejsca pracy. Ponadto EKZZ uważa, że należy wzmocnić przepisy, aby zagwarantować znaczące zaangażowanie partnerów społecznych poprzez regularne konsultacje ze związkami zawodowymi i pracodawcami, zapewniając, że perspektywa pracowników i przedsiębiorstw jest reprezentowana w decyzjach dotyczących polityki energetycznej.
P. Jan Polaczek (FZZ) powiedział, że priorytetem w pracach polskiej prezydencji w UE w 2025 r. będzie m.in temat sprawiedliwej transformacji dla pracowników w związku z odchodzeniem od wydobycia węgla w Polsce, z mocnym podkreśleniem potrzeby działania zgodnie z ustaleniami stron dialogu społecznego w Polsce, bazując na zapisach umów społecznych podpisanych przez partnerów społecznych, w tym przez związki zawodowe. Nadmienił, że umowy te podpisano w dniu 28 maja 2021 r. w Katowicach, i 22 grudnia 2022 r w Warszawie. P. Polaczek wspomniał, że podpisanie umów społecznych to dla FZZ kluczowe wydarzenia i oczekujemy ich respektowania przez Rząd RP. Rząd RP powinien kontynuować i aktywnie prowadzić działania w celu notyfikacji pomocy publicznej dla firm w pracy z Komisja Europejska. P. Polaczek powiedział, że FZZ zależy ponadto na łagodzeniu wpływu transformacji na pracowników sektorów energochłonnych (górnictwo, energetyka), utrzymaniu bezpieczeństwa energetycznego kraju i zapewnieniu funkcjonowania łańcuchów dostaw w gospodarce.
Następnie EKZZ dyskutował o Obserwatorium Przeciwko Skrajnej Prawicy i Centrum Działań Pro-Pracowniczych.
Związki zawodowe walczą ze skrajną prawicą, opierając się na solidarności i mobilizacji na rzecz wysokiej jakości miejsc pracy, godziwej płacy, godnych warunków mieszkaniowych oraz bezpieczeństwa ekonomicznego i socjalnego, na rzecz szacunku dla wszystkich grup pracowników, bez względu na to, kim są, skąd pochodzą i kogo kochają. Walka z polityką oszczędnościową jest niezbędna, aby zająć się doświadczeniami wywłaszczenia i braku bezpieczeństwa, które skrajnie prawicowe, antydemokratyczne ruchy próbują wykorzystać.
EKZZ zapowiedział, że będzie kontynuować i wzmacniać swoją ofensywę pro-pracowniczą, która opiera się na wnioskach wyciągniętych z udanych działań w ramach mapy drogowej EKZZ „Budowanie reakcji związków zawodowych na skrajną prawicę”, poprzez:
Obserwatorium Przeciwko Skrajnej Prawicy, znane jako „The Worker’s Watch”, będzie rozwijane przy wsparciu ETUI. Obserwatorium ustanowi system monitorowania skrajnie prawicowych strategii i taktyk antypracowniczych zarówno online, jak i offline. Będzie to również narzędzie do porównywania antypracowniczych polityk wdrażanych przez skrajną prawicę na poziomie europejskim, krajowym i regionalnym, a także wszelkich powiązań z podmiotami korporacyjnymi i wielonarodowymi. Badania mają kluczowe znaczenie dla uzyskania jaśniejszego obrazu sytuacji i opracowania działań.
Następnie EKZZ dyskutował o „Mandacie do odbudowy europejskiego dialogu społecznego”.
Celem dokumentu jest ustanowienie mandatu do negocjacji Paktu na rzecz Europejskiego Dialogu Społecznego. Oprócz mandatu dla Paktu, dokument ustanawia również mapę drogową dla kolejnego Programu Prac Europejskiego Dialogu Społecznego. Te dwa instrumenty, Pakt i Program Prac, stanowią ważne elementy odbudowy europejskiego dialogu społecznego.
W grudniu 2023 r. KW EKZZ omówił dokument strategiczny dotyczący dalszych działań w ramach europejskiego dialogu społecznego w związku ze szczytem partnerów społecznych w Val Duchesse i zakończeniem negocjacji w sprawie dyrektywy dotyczącej telepracy i prawa do bycia offline. Dyskusja ta, wspierana przez bieżące konsultacje z Komitetem Dialogu Społecznego, podłożyła podwaliny pod: przyjęcie Deklaracji z Val Duchesse w styczniu 2024 r., w tym potencjalnego Paktu na rzecz Europejskiego Dialogu Społecznego. Po drugie, zakończenie Programu Prac Europejskiego Dialogu Społecznego na lata 2022-2024 z powodu odmowy ze strony pracodawców dotyczącej wywiązania się ze zobowiązania do wynegocjowania wiążącego porozumienia.
Zobowiązanie do poszanowania dialogu społecznego na wszystkich szczeblach jest potrzebne bardziej niż kiedykolwiek po wyborach do Parlamentu Europejskiego i wyzwaniach dla demokracji ze strony skrajnej prawicy. Poszanowanie związków zawodowych i dialogu społecznego stanowi zobowiązanie do demokratycznych podstaw naszych społeczeństw. Parlament Europejski rozpoczyna nową kadencję, a nowe kolegium komisarzy wkrótce zostanie powołane. Silny dialog społeczny i polityka społeczna UE są potrzebne, aby przyczynić się do przeciwdziałania skrajnie prawicowym, antydemokratycznym narracjom.
W swoich wytycznych politycznych dla następnej Komisji Europejskiej, a także w liście do nowego komisarza, przewodnicząca Ursula Von der Leyen potwierdziła swoje zaangażowanie w realizację paktu na początku 2025 roku. W związku z tym niezwykle ważne jest według EKZZ, aby poczynić postępy na drodze, która odbuduje i osadzi dialog społeczny jako siłę napędową bardziej społecznej Europy, wzmacniając pozycję pracowników i związków zawodowych.
Wynegocjowanie i przyjęcie ambitnego paktu o rzeczywistej wartości dodanej będzie wymagało od EKZZ udzielenia mandatu na nadchodzące negocjacje z pracodawcami. Ta praca z pracodawcami zostanie następnie ukoronowana w postaci trójstronnego paktu wraz z Komisją. W tym kontekście KW EKZZ został proszony o zatwierdzenie poniższego podejścia do dwustronnych negocjacji z pracodawcami. KW EKZZ uczynił to.
Priorytety, którymi powinien zająć się Pakt na rzecz Europejskiego Dialogu Społecznego:
1.) Ustanowienie europejskiego wysłannika ds. dialogu społecznego oraz mechanizmu ostrzegania w przypadku nieprzestrzegania zasad dialogu społecznego.
Praca Europejskiego Dialogu Społecznego powinna przyczynić się do następujących celów:
Kolejnym punktem dyskusji była Aktualizacja dotycząca rozprawy Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie dyrektywy w sprawie adekwatnych wynagrodzeń minimalnych w UE.
EKZZ wezwał podmioty stowarzyszone interweniujących państw członkowskich do uzyskania pisemnych interwencji ich rządów (złożonych przed lub przedstawionych na rozprawie) i podzielenia się nimi z zespołem prawnym EKZZ w celu umożliwienia bardziej szczegółowej i dokładnej oceny różnych stanowisk i argumentów;
EKZZ wraz z ekspertami prawnymi z ETUC FRLIT AG i ETUCLEX uważnie analizuje potencjalne dalsze działania w związku z opinią AG (14 stycznia 2025 r.) i ostatecznym wyrokiem (data do ustalenia).
Konferencja śródokresowa EKZZ – data i miejsce
Konferencja śródokresowa EKZZ odbędzie się w dniach 20-21 maja 2025 r. w Belgradzie (Serbia).
Partnerzy są proszeni o obecność (20 maja – cały dzień; 21 maja – cały dzień). Dzień wcześniej / później odbędą się wydarzenia towarzyszące.
Pierwsza wymiana informacji na temat Konferencji Śródokresowej miała miejsce 17 września 2024 r. podczas posiedzenia Rozszerzonego Komitetu Sterującego.W dniu 26 września 2024 r. odbyło się pierwsze posiedzenie Doraźnego Komitetu Konstytucyjnego. Termin składania wniosków dotyczących zmian konstytucyjnych upłynął 11 października 2024 r.
Zakończenie posiedzenia.
Bruksela, Belgia
16 października 2024 r.
Podczas spotkania w którym FZZ reprezentował p. Jan Polaczek – specjalista ds. międzynarodowych – dyskutowano o działaniach podejmowanych przez kraje bałtyckie i skandynawskie w przedmiocie układów zbiorowych pracy.
Na początku spotkania, Pani Jimmy Ovenson – przewodnicząca działu zagranicznego Szwedzkiej Organizacji Związkowej ds. Transportu (Transport Arbatereforbundet) – poinformowała uczestników spotkania o zawarciu przez dwie firmy zrzeszające pracowników „platformowych” (sektor dostaw) układów zbiorowych pracy dla swoich pracowników. P. Overnson poinformowała, że w Szwecji, system pracy oparty na układach zbiorowych jest kluczowym i powszechny, elementem rynku pracy. Firmy takie jak Foodora i Instabee, działające w sektorze dostaw, podjęły działania na rzecz zawarcia układów zbiorowych pracy, co miało istotne znaczenie dla ich pracowników oraz samej branży. Układy te zapewniły lepsze warunki pracy, a także uregulowały kwestie wynagrodzeń i świadczeń pracowniczych. Foodora, jako jedna z wiodących firm w sektorze dostaw jedzenia, podjęła działania na rzecz wprowadzenia układu zbiorowego pracy, co było odpowiedzią na rosnące zaniepokojenie pracowników warunkami pracy. W 2020 roku Foodora podpisała układ zbiorowy ze szwedzką organizacją związkową LO – stanowiło to krok milowy w kontekście uznania praw pracowników w branży dostaw.
Kluczowe elementy układu zbiorowego Foodora:
Instabee, kolejna firma dostawcza, również podjęła kroki w celu zawarcia układu zbiorowego. Współpraca z organizacjami związkowymi miała na celu nie tylko poprawę warunków pracy, ale także zwiększenie atrakcyjności zatrudnienia w branży dostaw.
Podobnie jak w przypadku Foodora, Instabee ustaliło minimalne stawki godzinowe oraz zasady wynagradzania za nadgodziny i pracę w dni wolne. Układ podkreślił znaczenie ochrony praw pracowników, w tym prawo do zgłaszania skarg i uzyskiwania wsparcia w trudnych sytuacjach. Instabee zobowiązało się do inwestowania w szkolenia dla pracowników, co miało na celu rozwój ich umiejętności oraz zwiększenie bezpieczeństwa pracy. W układzie uwzględniono też potrzeby pracowników związane z elastycznymi godzinami pracy, co jest istotne dla osób łączących pracę z innymi obowiązkami.
Zawarcie układów zbiorowych przez Foodora i Instabee w Szwecji stanowiło ważny krok w kierunku poprawy warunków pracy w sektorze dostaw. Układy te przyczyniły się do zwiększenia stabilności zatrudnienia, poprawy wynagrodzeń oraz ogólnych warunków pracy, co ma pozytywny wpływ na morale pracowników. W kontekście rosnącej konkurencji w branży dostaw, takie działania mogą również przyczynić się do zwiększenia atrakcyjności tych firm jako pracodawców.
W kolejnej części spotkania p. Austra Januskevicitute (Przewodnicząca departamentu ds. zagranicznych LPSK) przedstawiła temat „Układy zbiorowe pracy jako narzędzie organizowania się pracowników na przykładzie Litwy”.
P. Januskevicitute powiedziała, że układy zbiorowe pracy są kluczowym narzędziem w organizowaniu się pracowników oraz w negocjowaniu ich praw i warunków pracy. Na Litwie, podobnie jak w wielu innych krajach, UZP odgrywają istotną rolę w kształtowaniu relacji między pracownikami a pracodawcami. W obliczu dynamicznych zmian na rynku pracy, globalizacji oraz technologicznych innowacji, znaczenie układów zbiorowych staje się coraz bardziej widoczne.
Na Litwie proces tworzenia UZP jest uregulowany przepisami prawa pracy. Ustawodawstwo gwarantuje pracownikom prawo do organizowania się w związki zawodowe, które mogą negocjować i zawierać układy zbiorowe. Układy te są umowami pomiędzy pracodawcami a przedstawicielami pracowników, określającymi zasady zatrudnienia, wynagrodzenia, czasu pracy oraz innych warunków pracy.
Prawo do tworzenia związków zawodowych i uczestniczenia w nich jest podstawowym prawem pracowników. Na Litwie działa wiele organizacji związkowych, które reprezentują różne branże. UZP są wynikiem negocjacji między stronami. Związki zawodowe mają prawo do reprezentowania interesów pracowników, co pozwala im na skuteczne negocjowanie warunków pracy. UZP muszą być przejrzyste i jasne, co ułatwia pracownikom zrozumienie swoich praw i obowiązków. Dokumentacja UZP jest dostępna dla wszystkich pracowników.
Na Litwie układy zbiorowe zostały zawarte w różnych sektorach, takich jak przemysł, usługi i sektor publiczny. Poniżej przedstawiono kilka przykładów ilustrujących ich zastosowanie:
a) W przemyśle litewskim, związki zawodowe negocjowały UZP, które poprawiły warunki pracy i wynagrodzenia. Na przykład, w firmach zajmujących się produkcją, związki wynegocjowały podwyżki płac oraz lepsze warunki zdrowotne i bezpieczeństwa pracy,
b) W branży usługowej, w tym w hotelarstwie i gastronomii, związki zawodowe walczyły o prawa pracowników, takie jak dodatki za pracę w nocy oraz elastyczne godziny pracy. UZP w tym sektorze często zawierają również przepisy dotyczące urlopów i odpoczynku,
c) W sektorze publicznym UZP mają na celu zapewnienie stabilności zatrudnienia oraz adekwatnych wynagrodzeń dla pracowników administracji publicznej, nauczycieli czy pracowników służby zdrowia. W ostatnich latach wiele związków zawodowych organizowało protesty w celu poprawy warunków pracy w tym sektorze.
Mimo że UZP są ważnym narzędziem ochrony praw pracowników, ich skuteczność na Litwie napotyka różne wyzwania:
Wiele osób zatrudnionych w sektorze prywatnym nie należy do związków zawodowych, co osłabia siłę negocjacyjną. Niska organizacja utrudnia osiąganie lepszych warunków pracy.Zmiany w gospodarce oraz rosnąca elastyczność zatrudnienia mogą osłabiać tradycyjne struktury UZP. Firmy często zatrudniają pracowników na umowach czasowych, co ogranicza możliwości działania związków zawodowych.W niektórych sektorach, zwłaszcza wśród młodszych pracowników, może brakować świadomości na temat korzyści płynących z przynależności do związków zawodowych, co wpływa na ich aktywność.
Układy zbiorowe pracy na Litwie stanowią ważne narzędzie w organizowaniu się pracowników i negocjowaniu ich praw. Pomimo licznych wyzwań, UZP przyczyniają się do poprawy warunków pracy oraz wzmacniają pozycję pracowników na rynku pracy. W przyszłości, kluczowe będzie zwiększenie świadomości pracowników na temat korzyści płynących z przynależności do związków zawodowych oraz rozwijanie strategii, które pozwolą na skuteczniejsze negocjacje w zmieniającym się środowisku pracy.
W drugiej części spotkania Wiceprzewodniczący białoruskiego związku zawodowego BKDP przedstawił sytuację związków zawodowych na Białorusi.
Powiedział, że BKDP została założona w 1994 roku jako alternatywa dla Białoruskiej Federacji Związków Zawodowych, która jest blisko związana z rządem. BKDP skupia się na niezależnej reprezentacji pracowników i walce o ich prawa. Jej struktura obejmuje różne sektory, takie jak przemysł, usługi i rolnictwo, co pozwala na wszechstronną działalność na rzecz pracowników.
Kluczowe obszary działalności BKDP to zaangażowanie się w monitorowanie przestrzegania praw pracowników i podejmuje działania w przypadku naruszeń. Organizacja prowadzi negocjacje w imieniu pracowników, starając się uzyskać lepsze warunki pracy oraz wynagrodzenia. BKDP organizuje też szkolenia dla członków związków, aby zwiększyć ich świadomość praw i możliwości działania.
W ostatnich latach sytuacja związków zawodowych w Białorusi stała się bardzo trudna, zwłaszcza po protestach w 2020 roku przeciwko wynikom wyborów. Władze białoruskie wprowadziły szereg represji wobec niezależnych organizacji, w tym BKDP.
Wielu liderów BKDP zostało aresztowanych, a organizacja była poddana intensywnym naciskom ze strony władz. To zniechęca wielu pracowników do angażowania się w działalność związkową. Władze często próbują zdusić niezależne związki zawodowe, wspierając te, które są kontrolowane przez rząd. Taki stan rzeczy ogranicza możliwości działania BKDP. W obliczu represji, wiele osób boi się angażować w działalność związkową, obawiając się o swoje zatrudnienie. Sytuacja związków zawodowych na Białorusi, w szczególności BKDP, ilustruje trudności, z jakimi borykają się niezależne organizacje w autorytarnym reżimie. Mimo licznych wyzwań, BKDP kontynuuje swoją działalność na rzecz praw pracowników, starając się być głosem tych, którzy są represjonowani. W przyszłości kluczowe będzie wspieranie niezależnych związków zawodowych i dążenie do przywrócenia praw pracowników w Białorusi.
Następnie odbył się panel uczestników spotkania na temat układów zbiorowych pracy w wybranych państwach m.in. Polsce.
W Polsce i Szwecji, mimo że oba kraje są członkami Unii Europejskiej, ich systemy UZP różnią się pod względem struktury, liczby oraz skuteczności. W Polsce, układy zbiorowe pracy są regulowane przez Kodeks pracy. Związki zawodowe mają prawo do negocjowania układów zbiorowych na poziomie branżowym oraz zakładowym. W praktyce, liczba układów zbiorowych w Polsce jest stosunkowo niska, co wynika z kilku czynników:
W Szwecji system układów zbiorowych jest znacznie bardziej rozwinięty i ugruntowany. Układy zbiorowe są powszechnie stosowane i obejmują niemal wszystkie sektory gospodarki. Około 60-70% pracowników w Szwecji należy do związków zawodowych, co znacząco wzmacnia pozycję negocjacyjną. W Szwecji istnieje wiele układów zbiorowych na poziomie branżowym, lokalnym i zakładowym, co pozwala na dostosowanie warunków pracy do specyfiki różnych sektorów. W Szwecji istnieje silna tradycja dialogu społecznego, co sprzyja zawieraniu układów zbiorowych i ich przestrzeganiu. W Polsce jest stosunkowo niska liczba układów zbiorowych, szczególnie w sektorze prywatnym. UZP są często ograniczone do większych przedsiębiorstw i sektora publicznego. W Szwecji jest wysoka liczba układów zbiorowych, obejmujących niemal wszystkie sektory i branże. UZP są powszechnie stosowane i akceptowane.
Kolejne spotkanie BASTUN przewidziane jest w kwietniu 2025 roku.
Wydarzenie pod hasłem – „Kształtowanie kultury bezpieczeństwa pracy” – już 10 i 11 października bieżącego roku w Bełchatowie odbędzie się III Ogólnopolskie Forum Społecznej Inspekcji Pracy.
O randze wydarzenia niech świadczy fakt, że III Ogólnopolskie Forum Społecznej Inspekcji Pracy Patronatem Honorowym objął Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej. Organizatorem Forum, tak jak w poprzednich latach, jest Stowarzyszenie Forum Społecznej Inspekcji Pracy oraz Zakładowy Społeczny Inspektor Pracy KWB Bełchatów, wieloletni działacz ZZPRC.
III Ogólnopolskie Forum ma za zadanie promowanie kultury bezpieczeństwa pracy w celu eliminowaniu zagrożeń zdrowia i życia pracowników oraz przeciwdziałania wypadkom i chorobom zawodowym w polskich firmach, urzędach i instytucjach.
W bieżącym roku uczestnicy Forum będą mieli możliwość wzięcia udziału w wyjątkowym wydarzeniu. Szczególnym punktem programu III Ogólnopolskiego Forum SIP będzie panel dyskusyjny na temat kształtowania kultury bezpieczeństwa pracy z udziałem znakomitych ekspertów. Swój udział potwierdzili już:
Film promujący III OFSIP. https://www.youtube.com/watch?v=z31IhBJOR_s
Program III Ogólnopolskiego Forum SIP: www.forumSIP.pl/program (program może ulec zmianie).
Więcej informacji na www.forumSIP.pl.
