Coraz bliżej limitów. Co kryje Strategia Zarządzania Długiem 2026-2029?

W ostatnich dniach Ministerstwo Finansów opublikowało nową, czteroletnią Strategię Zarządzania Długiem Sektora Finansów Publicznych na lata 2026–2029. Dokument ten nie tylko wyznacza cele pożyczkowe państwa, ale przede wszystkim kreśli niepokojący obraz dynamicznego wzrostu zadłużenia w relacji do Produktu Krajowego Brutto (PKB), zbliżając Polskę do konstytucyjnych i ustawowych progów ostrożnościowych.

Kluczowe prognozy: dług przekracza progi

Najważniejszą informacją płynącą ze Strategii jest prognozowana ścieżka długu publicznego, która znacząco różni się na niekorzyść od założeń prezentowanych rok wcześniej.

Przekroczenie krajowych linii alarmowych

• Próg ostrożnościowy (55% PDP/PKB): według prognoz, krajowy państwowy dług publiczny (PDP) ma przekroczyć I próg ostrożnościowy (55% PKB) już w 2027 r. (lub najpóźniej w 2028 r. dla innych wskaźników ustawowych). Przekroczenie tego progu oznacza, że w kolejnym roku rząd jest zobowiązany do wdrożenia działań naprawczych, takich jak równoważenie budżetu, mrożenie płac w sferze budżetowej oraz ograniczenie waloryzacji świadczeń.
• Próg konstytucyjny (60% PDP/PKB): choć prognoza na 2029 r. (59,5% PKB) formalnie utrzymuje dług poniżej konstytucyjnego limitu, jest to niebezpiecznie bliska granica. Już niewielkie pogorszenie sytuacji gospodarczej mogłoby skutkować jego przekroczeniem, co uruchomiłoby najsurowsze procedury oszczędnościowe.

Główne cele strategii: bezpieczeństwo i optymalizacja

Nadrzędnym celem Strategii pozostaje zapewnienie bezpieczeństwa finansowego państwa poprzez minimalizację kosztów obsługi długu w długim horyzoncie czasu, przy jednoczesnym utrzymaniu ryzyka na akceptowalnym poziomie.

Ministerstwo Finansów zamierza to osiągnąć przez:

1. Redukcję deficytu, planowane jest stopniowe ograniczanie deficytu nominalnego do wartości mniejszej niż 3% PKB do 2028 roku, co jest celem wynikającym z unijnych reguł fiskalnych.
2. Dywersyfikacja finansowania, utrzymane zostanie elastyczne podejście do pozyskiwania środków, obejmujące emisje obligacji na rynku krajowym i zagranicznym oraz wykorzystanie funduszy Unii Europejskiej (w tym środków z KPO).
3. Zarządzanie ryzykiem, aktywne ograniczanie ryzyka poprzez dążenie do utrzymania średniej zapadalności długu Skarbu Państwa na poziomie co najmniej 5 lat, aby rozłożyć spłaty w czasie oraz kontynuowanie emisji papierów skarbowych o stałej stopie procentowej.
4. Utrzymanie zaufania inwestorów, działania mające na celu zapewnienie płynności, efektywności i przejrzystości polskiego rynku skarbowych papierów wartościowych, co jest fundamentem taniego i stabilnego finansowania.

Wyzwania i ryzyka

Strategia wprost wskazuje na wyzwania, które sprawiają, że prognoza jest znacznie gorsza niż w latach ubiegłych. Wśród głównych czynników ryzyka wymienia się:

• Wydatki pozabudżetowe, konieczność obsługi obligacji wyemitowanych przez fundusze pozabudżetowe (jak Fundusz Przeciwdziałania COVID-19 zarządzany przez BGK/PFR), choć formalnie poza budżetem, wliczają się do długu liczonego metodologią UE, podnosząc relację do PKB do ponad 75%.
• Wydatki militarne, znaczący wzrost wydatków na obronność, które są jednym z głównych motorów wzrostu długu publicznego w statystyce unijnej.
• Wzrost kosztów obsługi długu, zaplanowane na 2026 r. 90 mld zł na obsługę długu Skarbu Państwa (wzrost o ok. 19% r/r) to ogromne obciążenie, które pochłania coraz większą część budżetu.

W podsumowaniu, Strategia na lata 2026–2029 pokazuje, że polskie finanse publiczne wchodzą w okres najwyższego ryzyka od lat. Ministerstwo Finansów, pomimo ambitnych planów konsolidacji i redukcji deficytu w średnim okresie, musi stawić czoła bardzo wysokim potrzebom pożyczkowym i historycznie wysokim prognozom długu, który w horyzoncie czterech lat staje tuż pod progiem konstytucyjnym.

źródło: dokument dostępny publicznie na stronie internetowej Rządu https://www.gov.pl/web/finanse/strategia-zarzadzania-dlugiem-sektora-finansow-publicznych-w-latach-2026-2029