Działania podejmowane przez Komisję Europejską na rzecz walki z epidemią koronawirusa w Unii Europejskiej

COVID-19 to poważny stan zagrożenia zdrowia publicznego dla naszych obywateli, społeczeństw i gospodarek – dla wszystkich państwach członkowskich. Jest to także poważny szok gospodarczy dla Unii Europejskiej. W związku z tym Komisja Europejska przedstawia pilną odpowiedź w celu złagodzenia społeczno-gospodarczych skutków wybuchu epidemii wirusa COVID-19, koncentrując się na skoordynowanej reakcji europejskiej.


Komisja wykorzysta wszystkie dostępne jej instrumenty, aby złagodzić skutki pandemii, w szczególności:


– Zapewnienie niezbędnych dostaw do europejskich systemów opieki zdrowotnej poprzez zachowanie integralności jednolitego rynku oraz produkcji i dystrybucji łańcuchów wartości;


– Wspieranie ludzi, aby wpływ epidemii na dochody i miejsca pracy nie był nieproporcjonalny oraz aby uniknąć trwałych skutków kryzysu;


– Wspieranie firm i zapewnienie, że płynność naszego sektora finansowego może nadal wspierać gospodarkę;


– Umożliwienie państwom członkowskim podjęcia zdecydowanych działań w skoordynowany sposób, poprzez wykorzystanie pełnej elastyczności naszych Ram Pomocy oraz Ram Paktu na rzecz Stabilności i Wzrostu;


Przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen powiedziała: „Pandemia koronawirusa to test dla nas wszystkich. Jest to nie tylko bezprecedensowe wyzwanie dla naszych systemów opieki zdrowotnej, ale także poważny szok dla naszych gospodarek. Ogłoszony dziś pakiet gospodarczy dotyczy sytuacji tu i teraz. Jesteśmy gotowi zrobić więcej w miarę rozwoju sytuacji. Zrobimy wszystko, co konieczne, aby wesprzeć Europejczyków i europejską gospodarkę. ”

Środki na walkę z epidemią będą przede wszystkim pochodzić z budżetów krajowych państw członkowskich. Unijne przepisy dotyczące pomocy państwa umożliwiają państwom członkowskim szybkie i skuteczne działania w celu wspierania obywateli i przedsiębiorstw, w szczególności MŚP, borykających się z trudnościami gospodarczymi spowodowanymi wybuchem epidemii COVID-19.

Państwa członkowskie mają narzędzia do opracowania rozmaitych form wsparcia zgodnie z obowiązującymi przepisami UE. Po pierwsze, mogą zdecydować o podjęciu środków, takich jak: dopłaty do wynagrodzeń, zawieszenie płatności podatków (odroczenie terminów) od osób prawnych i od wartości dodanej lub składek na ubezpieczenia społeczne. Ponadto państwa członkowskie mogą udzielać wsparcia finansowego bezpośrednio konsumentom, na przykład w przypadku anulowanych usług lub biletów, które nie są zwracane przez zainteresowanych operatorów. Ponadto unijne przepisy dotyczące pomocy państwa umożliwiają państwom członkowskim pomaganie przedsiębiorstwom w radzeniu sobie z niedoborami płynności i potrzebującymi pilnej pomocy na ratowanie. Artykuł 107 ust. 2 lit. b) TFUE umożliwia państwom członkowskim zrekompensowanie przedsiębiorstwom szkód bezpośrednio spowodowanych wyjątkowymi zdarzeniami, w tym środków w sektorach takich jak lotnictwo i turystyka.


Obecnie wpływ epidemii COVID-19 we Włoszech ma charakter i skalę, która pozwala na stosowanie art. 107 ust. 3 lit. b) TFUE.

Umożliwia to Komisji zatwierdzenie dodatkowych krajowych środków wsparcia w celu zaradzenia poważnym zaburzeniom w gospodarce tego właśnie państwa członkowskiego UE.


W ocenie Komisji dotyczącej zastosowania art. 107 ust. 3 lit. b dla innych państw członkowskich zastosowane zostanie podobne podejście. Komisja przygotowuje specjalne ramy prawne na podstawie art. 107 ust. 3 lit. b) TFUE do przyjęcia w razie potrzeby.

Komisja jest gotowa współpracować ze wszystkimi państwami członkowskimi, aby zapewnić terminowe wprowadzenie ewentualnych krajowych środków wsparcia w walce z wybuchem wirusa COVID-19.

Komisja zaproponuje Radzie zastosowanie pełnej elastyczności przewidzianej w ramach budżetowych UE, aby mogła ona wdrożyć środki niezbędne do powstrzymania epidemii koronawirusa i złagodzenia jej negatywnych skutków społeczno-ekonomicznych.


Po pierwsze, Komisja uważa, że ​​pandemia COVID-19 kwalifikuje się jako „niecodzienne wydarzenie poza kontrolą rządu”. Umożliwia to uwzględnienie wyjątkowych wydatków w celu powstrzymania epidemii COVID-19, takich jak wydatki na opiekę zdrowotną i ukierunkowane środki pomocy dla firm i pracowników.


Po drugie, Komisja zaleci dostosowanie wysiłków fiskalnych wymaganych od państw członkowskich w przypadku ujemnego wzrostu gospodarczego lub znacznego spadku aktywności gospodarczej (np. zamykanie lokali gastronomicznych).


Wreszcie Komisja jest gotowa zaproponować Radzie aktywację ogólnej klauzuli ucieczki, aby uwzględnić bardziej ogólne wsparcie polityki fiskalnej. Klauzula ta – we współpracy z Radą – zawiesiłaby zalecaną przez Radę korektę budżetową w przypadku poważnego pogorszenia koniunktury gospodarczej w strefie euro lub w całej UE.


Zapewnienie solidarności na jednolitym rynku


Tylko dzięki solidarności i skoordynowanemu ogólnoeuropejskiemu rozwiązaniu będziemy w stanie skutecznie zarządzać tą sytuacją kryzysową w zakresie zdrowia publicznego. Solidarność ma kluczowe znaczenie w tym kryzysie, w szczególności w celu zapewnienia, że ​​niezbędne towary, niezbędne w celu ograniczenia ryzyka zdrowotnego spowodowanego wybuchem epidemii, mogły dotrzeć do wszystkich potrzebujących.

Konieczne jest wspólne działanie w celu zapewnienia kontynuacji produkcji, magazynowania, dostępności i racjonalnego korzystania z medycznego sprzętu ochronnego i leków w UE, w sposób otwarty i przejrzysty, a nie podejmowanie jednostronnych środków ograniczających swobodny przepływ podstawowych towarów opieki zdrowotnej.


W związku z tym Komisja podejmuje wszelkie niezbędne kroki w tym celu, w tym udziela wskazówek państwom członkowskim, w jaki sposób wprowadzić odpowiednie mechanizmy kontroli w celu zapewnienia bezpieczeństwa dostaw, oraz uruchamiając przyspieszoną procedurę wspólnych zamówień na te towary i wydając zalecenie w sprawie sprzętu ochronnego z oznakowaniem CE.


Wybuch epidemii COVID-19 ma duży wpływ na nasze systemy transportowe, biorąc pod uwagę ścisłe powiązanie europejskich łańcuchów dostaw, wspieranych przez rozległą sieć usług towarowych na lądzie, na morzu i w powietrzu.

Komisja współpracuje z państwami członkowskimi w celu zapewnienia przepływu podstawowych towarów przez granice lądowe. Szczególnie ucierpiał międzynarodowy i europejski przemysł lotniczy. Jak ogłosiła 10 marca Przewodnicząca Von der Leyen, aby pomóc złagodzić skutki epidemii pod względem ekonomicznym i ekologicznym, Komisja proponuje ukierunkowane przepisy mające na celu tymczasowe złagodzenie zasady „wykorzystaj lub strać” – zgodnie z którą przewoźnicy lotniczy muszą wykorzystać co najmniej 80% czasu „na start lub lądowanie” w portach lotniczych w danym okresie, aby utrzymać je w odpowiednim okresie następnego roku.


Wreszcie, Komisja współpracuje z państwami członkowskimi, władzami międzynarodowymi i kluczowymi stowarzyszeniami zawodowymi UE, aby monitorować wpływ kryzysu na sektor turystyczny i koordynować środki wsparcia.

Mobilizowanie budżetu UE


Aby przynieść natychmiastową ulgę najbardziej dotkniętym MŚP, budżet UE wykorzysta istniejące instrumenty wsparcia płynności tych przedsiębiorstw, uzupełniając środki podejmowane na szczeblu krajowym. W nadchodzących tygodniach 1 mld EUR zostanie przekierowanych z budżetu UE jako gwarancja dla Europejskiego Funduszu Inwestycyjnego w celu zachęcenia banków do zapewnienia płynności MŚP i firmom o średniej kapitalizacji. Pomoże to co najmniej 100 000 europejskim MŚP i małym przedsiębiorstwom o średniej kapitalizacji dzięki dofinansowaniu w wysokości około 8 mld EUR.

Łagodzenie wpływu epidemii na rynek pracy/zatrudnienie


Komisja Europejska chce chronić pracowników przed bezrobociem i utratą dochodów, aby uniknąć długotrwałego kryzysu. Komisja jest gotowa wesprzeć państwa członkowskie w tym zakresie, promując w szczególności programy pracy krótkoterminowej, programy podnoszenia umiejętności i podnoszenia kwalifikacji, które okazały się skuteczne w przeszłości.


Komisja przyspieszy ponadto przygotowanie wniosku ustawodawczego w sprawie europejskiego systemu reasekuracji bezrobocia mającego na celu wspieranie polityk państw członkowskich chroniących miejsca pracy i umiejętności.


Ponadto, tzw. Inicjatywa Inwestycyjna w związku z koronawirusem ułatwi wdrożenie Europejskiego Funduszu Społecznego – funduszu ukierunkowanego na wspieranie pracowników i opieki zdrowotnej.

Europejski Fundusz Dostosowania do Globalizacji można również uruchomić w celu wsparcia zwolnionych pracowników i osób prowadzących działalność na własny rachunek, zgodnie z warunkami obecnego i przyszłego rozporządzenia. W 2020 r. Dostępnych jest na ten cel 179 mln EUR.


W ramach tej nowej inicjatywy Komisja proponuje skierować 37 miliardów euro w ramach polityki spójności na walkę z epidemią koronawirusa.

W tym celu Komisja proponuje zniesienie w tym roku obowiązku zwrotu niewydanych płatności zaliczkowych na fundusze strukturalne. Stanowi to około 8 miliardów euro z budżetu UE, które państwa członkowskie będą mogły wykorzystać do uzupełnienia 29 miliardów euro z funduszy strukturalnych w całej UE. Skutecznie zwiększy to kwotę inwestycji w 2020 r. I pomoże na wstępnym wykorzystaniu dotychczas nieprzydzielonego 28 mld EUR finansowania w ramach polityki spójności w ramach programów polityki spójności na lata 2014–2020. Komisja wzywa Parlament Europejski i Radę do szybkiego zatwierdzenia tego wniosku, aby mógł zostać przyjęty w ciągu najbliższych dwóch tygodni.


Ponadto Komisja proponuje rozszerzenie zakresu Funduszu Solidarności UE poprzez objęcie nim również kryzysu zdrowia publicznego, aby w razie potrzeby zmobilizować go w przypadku najbardziej dotkniętych państw członkowskich. W 2020 r. dostępnych jest na ten cel do 800 mln EUR.

Tłumaczył: Jan Polaczek