Relacja z Europejskiego Seminarium EFBWW

Dialog społeczny jako podstawowy element europejskiego modelu społecznego

Dialog społeczny i wymiana dobrych praktyk w zakresie bezpieczeństwa w pracy to temat europejskiej konferencji w Warszawie. Piotr Morta – przewodniczący Krajowego Sekretariatu BDOŚ S80 i jego członkowie: Maciej Hara, Wiesław Wąsik – S80 oraz Jerzy Kiełb – wiceprzewodniczący KK NSZZ S80 i Dariusz Czech – członek prezydium KK S80 – reprezentowali FZZ i Solidarność-80. Europejskie seminarium zorganizowane było przez EFBWW, FIEC i AEIP. KS S80 jest członkiem Europejskiej Federacji Budownictw i Przemysłu Drzewnego (EFBWW). W imieniu OPZZ i Solidarności wystąpili między innymi: Zbigniew Janowski – przewodniczący ZZ Budowlani i Zbigniew Majchrzak – KS Solidarność. Ponadto w konferencji uczestniczyła także reprezentacja Państwowej Inspekcji Pracy i organizacji pracodawców.

Po kolejnym seminarium europejskim, które tym razem zostało zorganizowane w Warszawie, przeprowadziłem rozmowę z Piotrem Mortą – przewodniczącym Krajowego Sekretariatu Budownictwa, Drzewiarzy i Ochrony Środowiska NSZZ ”Solidarność”-80, który powiedział, że:

Dialog społeczny to podstawowy element europejskiego modelu społecznego. Poza tym dialog społeczny pozwala również na zwiększenie poziomu bezpieczeństwa w pracy i w środowisku, w którym żyjemy. Dzięki niemu partnerzy społeczni (zarządzający firmą i organizacje związkowe) poprzez swoją aktywność – prowadzone negocjacje i zawieranie umów, mają szansę na jego aktywne tworzenie. Inaczej mówiąc, partnerzy społeczni mogą stać się twórcami europejskiej polityki społecznej. Konferencja, w której ostatnio uczestniczyłem, jest naturalnym przykładem dialogu społecznego, mającego pozytywny wpływ na bezpieczeństwo w krajach UE. Patrząc od strony obowiązujących w Polsce regulacji prawnych dotyczących dialogu społecznego, należy zauważyć, że wolność zrzeszania się w związkach zawodowych oraz organizacjach pracodawców zagwarantowana jest w art. 59 Konstytucji RP. Tym samym, związki zawodowe i organizacje pracodawców mają konstytucyjne prawo do dialogu, czyli negocjacji i rokowań oraz do zawierania umów społecznych w formie układów zbiorowych pracy, regulaminów pracy, pakietów socjalnych i innego rodzaju porozumień. Te konstytucyjne uprawnienia zawarte są zasadniczo w ustawie o związkach zawodowych oraz w ustawie o organizacjach pracodawców. Ponadto sprawy te reguluje Kodeks pracy i ustawa o społecznym inspektorze pracy. W Polsce działają trzy reprezentatywne centrale związków zawodowych: Forum Związków Zawodowych, NSZZ „Solidarność” i Ogólnopolskie porozumienie Związków Zawodowych. Centrale te są uprawnione do dialogu z rządem i organizacjami pracodawców.

Przejdźmy teraz do regulacji unijnych. Co to jest dyrektywa?

Dyrektywa jest aktem prawnym przewidzianym w Traktacie o Unii Europejskiej. Zobowiązuje państwa członkowskie do ustanowienia danego porządku prawnego w określonym terminie. Jeżeli dane państwo nie dokona implementacji, obywatel ma prawo powoływać się bezpośrednio na dyrektywę wobec wszelkich przepisów prawa krajowego niezgodnych z tą dyrektywą. Będąc przy sprawach związanych z bezpieczeństwem pracy, należy zauważyć, że art. 153 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej  przyznaje UE uprawnienia do przyjmowania dyrektyw w dziedzinie bezpieczeństwa i zdrowia w miejscu pracy. Dyrektywa ramowa oraz dyrektywy szczegółowe stanowią podstawę europejskiego ustawodawstwa w zakresie BHP.

A co z tym dialogiem w UE?

Kiedy w Polsce „komuna” chyliła się ku upadkowi, w 1986 r. powstał jednolity Akt Europejski (art. 118b), który stworzył podstawę prawną dla rozwoju „dialogu społecznego na poziomie Wspólnoty”. Ale tak naprawdę dialog społeczny w Europie zaczął się rozwijać dzięki utworzeniu komitetu sterującego, później przekształconego w Komitet ds. Dialogu Społecznego. Tak powstało główne forum dwustronnego dialogu społecznego na poziomie europejskim. Kryzys gospodarczy i finansowy wywarł znaczącą presję na dialog społeczny. Nastąpiła decentralizacja i dialog społeczny osłabł, zmniejszeniu uległ zakres  interwencji państwa w obszarze polityki płacowej. Państwa UE, w których partnerstwo społeczne było i jest najsilniejsze, najlepiej poradziły sobie z kryzysem. W związku z tym nasuwają się jednoznaczne wnioski. Państwa, w których dobrze funkcjonuje dialog społeczny, posiadają wysoki wzrost gospodarczy, dobrze radzą sobie z kryzysami gospodarczymi, mają niski wskaźnik wypadkowości w pracy. W krajach, w których dialog społeczny stanowi podstawowy element modelu społecznego, celem nadrzędnym jest wysoki wskaźnik jakości życia społeczeństwa.

Z Piotrem Mortą rozmawiał Eugeniusz Tomaszek