28 kwietnia – Światowy Dzień Bezpieczeństwa i Ochrony Zdrowia w Pracy

W sytuacji, gdy 1 na 3 osoby pracuje w domu, a osoby w miejscu pracy podejmują szczególne środki ostrożności, COVID-19 pokazuje znaczenie zdrowia i bezpieczeństwa w pracy dla życia i śmierci.

Wśród 530 000 zgonów z powodu COVID-19 w Unii Europejskiej* są tysiące pracowników, których zarażono w pracy. Opłakujemy ich stratę i składamy kondolencje oraz zapewniamy o solidarności z bliskimi. Pamiętamy również osoby, które zmarły w ciągu ostatniego roku na raka związanego z pracą oraz inne choroby i wypadki przy pracy: ponad 100 000 w samej Europie.

Szczepienia dają nadzieję, ale zdrowie i bezpieczeństwo muszą pozostać absolutnym priorytetem w nadchodzących miesiącach i później. Zdrowie i bezpieczeństwo nie są prezentami od władz ani dobrego pracodawcy: zdrowie i bezpieczeństwo w pracy to TWOJE prawo. Prawo, o które walczą związki zawodowe!

W Unii Europejskiej „każdy pracownik ma prawo do warunków pracy, które zapewnią mu zdrowie, bezpieczeństwo i godność” **. Prawo UE: ***

Oznacza to, że pracodawcy są odpowiedzialni za oczywiste zagrożenia, takie jak narażenie na niebezpieczne substancje, podnoszenie ciężarów lub powtarzające się czynności, a także inne mniej powszechnie uznawane zagrożenia, takie jak stres związany z pracą, nękanie i zastraszanie.

Pomimo jasnych praw, troska o zdrowie i bezpieczeństwo wszystkich pracowników jest daleka od ideału. Jeden na trzech pracowników w Bułgarii, Słowacji i Hiszpanii oraz prawie połowa w Czechach i Grecji, którzy muszą nosić środki ochrony indywidualnej w pracy, otrzymuje je tylko czasami lub wcale. Podczas kryzysu COVID wielu kluczowych pracowników, wśród których kobiety są nadreprezentowane w sektorach opieki i sprzątania, nie miało odpowiednich środków ochrony indywidualnej. To samo dotyczy pracowników o niestabilnym zatrudnieniu (prekariat), których ograniczona ochrona socjalna nie daje im innego wyboru, jak tylko kontynuować pracę, nawet jeśli mają objawy koronawirusa.

Wielu pracowników nie było w stanie utrzymywać w miejscu pracy społecznego dystansu. Praca domowa niesie ze sobą własne zagrożenia, takie jak zwiększona przemoc w rodzinie (wzrosła o jedną trzecią w niektórych krajach UE podczas lockdownów), dłuższe godziny bez możliwości odłączenia się oraz brak odpowiedniego sprzętu w domu. Wzrost liczby pracowników na platformach cyfrowych powoduje, że coraz więcej z nich nie ma odpowiedniego sprzętu ochronnego – tylko 35% pracowników platformy twierdzi, że ich platforma podjęła działania, aby pomóc im w pandemii.

Związki zawodowe i przedstawiciele ds. bezpieczeństwa odgrywają istotną rolę w zapewnianiu zdrowia i bezpieczeństwa. Każda osoba pracująca, która dba o własne zdrowie i bezpieczeństwo w pracy, powinna wstąpić do związku i dowiedzieć się, czy ma przedstawiciela ds. bezpieczeństwa. Związek zawodowy może pomóc w zapewnieniu, że przedstawiciel ds. bezpieczeństwa zostanie wyznaczony i wysłuchany przez kierownictwo.

Związki zawodowe walczą o lepsze zdrowie i bezpieczeństwo w miejscu pracy oraz lepsze prawo w tym zakresie. Związki uzyskały od UE określenie wartości granicznych dla wielu substancji rakotwórczych, na jakie może być narażony w pracownik  i walczą o zaostrzenie tych limitów oraz wprowadzenie większej liczby substancji na listę środków groźnych. Związki domagają się od pracodawców silniejszych zobowiązań prawnych w zakresie zwalczania stresu i bólu pleców (oraz innych tzw. schorzeń układu mięśniowo-szkieletowego). Związki naciskają również na Międzynarodową Organizację Pracy (MOP), aby wdrożyła swoją decyzję przyjętą na konferencji w setną rocznicę powstania, która oznacza, że bezpieczeństwo i higiena pracy jest podstawowym prawem w miejscu pracy.

Zdrowie i bezpieczeństwo nie obchodzą nas tylko w Światowy Dzień Bezpieczeństwa i Ochrony Zdrowia w Pracy – to Twoje prawo i masz je do końca życia – dosłownie!

*dane z 25 stycznia 2021

**Karta Praw Podstawowych UE, art. 31

*** Dyrektywa ramowa w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy,1989